“Sanat ve Yaratıcılık”

Şenol SAK

“Sanat ve Yaratıcılık oldukça karmaşık, tanımı ve açıklaması zor kavramlardır..

Wikipedia-Özgür Ansiklopediye göre “sanat”, en genel anlamıyla; “yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi” olarak açıklanmaktadır.. Genelde Görsel Sanatlar anlamında kullanılmaktadır. Dünya üzerindeki pek çok dil kökenindeki “sanat” tanımında, “ART”-“yapay olan” anlamına bir atıf vardır.. (artifical, artificiale, künstlich, suni, gb).. Sanat’ın ayrılmaz parçası ve gereği olan, “yaratıcılık” ise tanımı daha zor bir kavramdır... Pekçok uzman bu konuda değişik açıklamalar ortaya koymakta, konunun dışındaki insanlar dahi kendince birtakım tanımlamalar yapmaktadır.. En kabul gören tanımı; “yaşamdaki bir probleme, mevcut bilgiler ışığında yeni çözümler bulma kapasitemiz” olarak açıklanmaktadır.. Bu görüşlerin genel olarak ortak yanı, yaratıcılığın tam olarak “zihinsel” bir faaliyet olmadığı ve insana dair pek çok özelliği içerdiğidir.. Aslında yaratıcılığı, sanatsal ve diğer maddi alanlardaki yaratıcılık olarak da ayırabiliriz.. Yaratıcı özellik, bilim ve ticaret insanları, sanatçılar ve bazı toplum önderleri arasında sıkça görülür. Ancak sanatçılar için ayrıca Estetik özellikler de olmazsa olmazdır.. Genel yaratıcılık özelliklerinin görülmesi insanlık tarihiyle paralellik göstermiş iken, sanatsal yaratıcılık süreci ise, özellikle 30.000 yıl önceki insanın beyinsel farklılaşmasından kaynaklanan kültürel patlamayla hız kazanmıştır..

Bilimsel olarak insanın yaratıcılık özelliklerinin, uzun süreçlerle mi, ya da kısa süreli esintiler şekliyle mi ortaya çıktığı konuları hala bilim çevrelerince tartışılmaktadır. Ancak gerçek olan, yaratıcı sürecin aşama aşama gerçekleştiği, bunun da bilinçli veya bilinçsiz olabildiğidir..

Yaratıcılık aslında her bireyde az yada çok, içgüdüsel olarak doğuştan mevcut olan bir özelliktir.. Ancak, çoğu toplumda yerleşik kanaat, bunun tam tersinedir.. Yaratıcılık kavramı üzerinde uzun süreli araştırmalar yapmış olan Lynne Levesque, yaratıcılık deyince akıllara gelen ilk şeyin resim yapma, bir müzik aleti çalma ya da herhangi bir icatta bulunma gibi bilimsel veya sanatsal bir faaliyet içeren, yani herkesin özel ve nadir bulunan bir yetenek olarak kabul ettiği uygulamalar olarak algılandığını ifade etmektedir.. . Gerçekten bizler de toplumumuzda, kendimizi bu şekilde iyi piyano çalmamız veya çok güzel resimler yapmamız gerekiyormuş gibi bir yanlışı kabul ederek, bir bilim adamı veya bir sanatçı ile kıyaslama psikolojisi ile, yaratıcı olmadığımız duygusuna kaptırmaktayız.. Böylece de daha işin başında kendimize haksızlık yapmakta ve sınırlandırmaktayız..

Yaratıcı düşünce şekilleri, bazı kişilik türleri için sabit ve belirgin bir karakter özelliğidir. Ancak bazı durumlarda farklılıklar gösterebilir. Herhangi beklenmedik bir anda karşımıza çıkabilir veya her istediğimizde ortaya çıkmayabilir.. Nesnel düşünceyle bağlantıları olsa da, genel zihinsel düşünme sisteminden farklı çalışır.. Amerikalı Profesör Scott B. Kaufmann, bu konuda şunları söylemektedir.. “Aslında yaratıcı kişilerin kendi kendilerini anlayabilmeleri de çok zordur. Zira yaratıcı benlik yaratıcı olmayan benlikten çok daha karmaşıktır. En belirgin şekilde ortaya çıkan özellikler, yaratıcı benliğin çelişkileri ve tutarsızlıklarıdır.. Hayal gücü yüksek olan kişilerin zihinleri daha karmaşıktır”...

Normal yaratıcı kişiliklerde belirgin ve “tipik” ortak özellikler ortaya konulamasa da, üstün yaratıcılığa sahip kişilerde bazı ortak kişilik özellikleri görüldüğü kabul ediliyor. Bu kişilerde görülen bazı ortak yönleri şu şekilde sıralayabiliriz..:

Hayal kurmaları, iyi gözlemci olmaları, farklı çalışma saatleri, engelleri fırsata çevirmeleri, yeni deneyimlere yönelmeleri, başarısızlıktan yılmamaları, sorgulayıcı olmaları, risk almaları, tüm yaşamı kapsayıcı olmaları, tutkuları, kendi zamanlarının sahibi olmaları, güzele tutkuları ve değişimi sevmeleri...

Gerçekten de, “Sanatsal Yaratıcılık” konusu, Psikoloji, Sosyoloji, Estetik ve Sanat Eğitimi gibi sanatsal pek çok alanla ilintili olmasından dolayı, kuşkusuz ki zaman zaman bu konuya tekrar değineceğiz..

Sanatla kalın..

www.boluobjektif.com'da yer alan köşe yazarlarının yazıları kendi görüşleridir. Yazdıkları köşe yazılarından dolayı www.boluobjektif.com sorumlu tutulamaz.

Şenol SAK Diğer Yazıları