“SIRA DIŞI YAŞAMLARIYLA RENGİN USTALARI-24” Halil PAŞA - (1857-1939)

Şenol SAK

Ressam Halil Paşa 1857 yılında İstanbul’da, Selim Paşa Yalısı diye anılan yalıda doğmuştur. Harbiye Mektebi’nin kurucularından Tophane Müşiri (mareşali) Ferit Selim Paşa’nın oğludur. Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn (bugünkü İstanbul Teknik Üniversitesi)’u bitirdi. Mezun olur olmaz sarayda görevlendirildi, askeri liselerde resim öğretmenliği yaptı. Sonrasında, yine kendi isteğiyle babası onu resim öğrenimi için Paris’e gönderdi. Sekiz yıl kaldığı Paris’te ünlü oryantalist ressam Jean-Léon Gérôme ile çalıştı. Sanat eğitimi için gittiği Fransa'dan I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine geri döndü.

Askeri okullarda resim öğretmenliği yaptı. 1906’da Harbiye Mektebi'ne resim öğretmeni olarak atandığında "Paşa" unvanını aldı. Ancak, iki yıl sonra Meşrutiyet'in ilanıyla çıkarılan bir yasaya dayanılarak rütbesi albaylığa indirilince ordudan ayrıldı ve tamamen resme yöneldi. Sanata meraklı öğrencilere resim dersi veren Halil Paşa’nın öğrencileri arasında ilk kadın resim öğretmeni olarak Türk Resim Sanatı tarihine geçen Müfide Kadri de vardı.

Ülkenin ilk güzel sanatlar okulu olan Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi'nde hocalık da yapan Halil Paşa, 1917-1918 yıllarında bu okulun müdürü olarak görev yaptı. Fransa’dan yeni dönen genç ressamları bu okulda görevlendirerek, okulda yenilikçi bir anlayışın öncülüğünü yaptı. Bu yıllar, Halil Paşa’nın en verimli olduğu yıllardır.

Ressam Halil Paşa’nın sanatını incelediğimizde ise; Türkiye’ye döndükten sonra, ilk olarak birtakım natürmortlar, akademik portreler çalıştığını ve daha sonraları manzara resminde karar kıldığını görüyoruz. Halil Paşa, İstanbul’da o zamanlar yılda bir kez açılan “Galatasaray Sergileri”nin daimi sanatçısı olmuştur. Her yıl, o sergide birkaç eseri bulunuyor ve bunlar sanat camiasında büyük takdir uyandırıyordu.

Erken tarihli peyzajlarında figürler daha gerçekçi ve akademik anlayışa daha yakındır. Örneğin, sanatçının ilk dönem resimlerinden olan "Eldivenli Kadın" adlı tablosu ile 1889-Paris Salon Sergisi’nde bronz madalya kazanmıştır. Türk resmindeki ilk empresyonist tarzdaki eserleri üreten ressam Halil Paşa, daha çok portreleri, İstanbul ve Kahire peyzajları ile tanınmaktadır. Canlı ve ışıltılı peyzajlarında, doğanın ve nesnelerin tonları açıkça görülmekte, boya ve fırça dokusu resimlerine apayrı bir güzellik katmaktadır.

Empresyonist ışık ve renk çözümlemelerinde özgün bir tavrı olan Halil Paşa, yaşamının son yıllarını Mısır’da Abbas Hilmi Paşa’nın konuğu olarak resim yaparak geçirdi. Derin bir anatomi bilgisi de olan ressamın eserleri, kendi döneminde Avrupa’nın önde gelen şehirlerinde, değişik sergi ve fuarlarda sergilenmiştir.

1939 yılında 82 yaşında yaşama veda eden Halil Paşa’nın en önemli eserleri;

Sahilde Paşa ve Ailesi (1892), Peyzaj (1897), Peyzaj (1899), Madam X (1899), Göksu Deresine Bakış (1902), Göksu Deresi (1903), Boğaz’dan Rumeli Hisarı’na Bakış (1903), Göksu Deresine Bakış (1902), Kervansaray Avlusunda Halıcılar (1908), Kotra, Vapur, Deniz (1916), Bahçede Kadınlar (1917), Salacak (1928)‘tır..

Sanatla Kalın

www.boluobjektif.com'da yer alan köşe yazarlarının yazıları kendi görüşleridir. Yazdıkları köşe yazılarından dolayı www.boluobjektif.com sorumlu tutulamaz.

Şenol SAK Diğer Yazıları