“SIRADIŞI YAŞAMLARIYLA RENGİN USTALARI-17” Abidin DİNO, (1913 - 1993)

Şenol SAK

Abidin DİNO’nun babası Osmanlı Devleti’nde muhasebe memuru, annesi ise müzik ve edebiyatla ilgilenen bir ev hanımıdır.

Akrabaları, dönemin ünlü dergi ve gazetelerinde yazar ve çizer olarak görev yapıyordu. Abidin Dino böyle bir ailenin beşinci çocuğu olarak sanatla iç içe bir ortamda, 1913’te İstanbul’da dünyaya geldi. Ailenin bir diğer tanınmış çocuğu ise Şair Arif Dino'dur.

Henüz 1 yaşında bir bebekken İsviçre’nin Cenevre kentine taşındılar. 1. Dünya Savaşının en yoğun yaşandığı dönemdi. Daha sonra Fransa’ya geçerek bir nebze olsun savaş atmosferinden uzaklaştılar. 1925’te de İstanbul’a geri döndüler.

Abidin Dino,daha sonra maalesef 13-14 yaşlarında hem annesini hem babasını kaybetti.

Resme yöneldi

Çizdiği resimler ilk kez 1930’lu yıllarda henüz 18 yaşındayken “Yarın” gazetesinde yayınlandı. İlk yazıları ve kısa öyküleri Artist dergisinde yayınlandı. Kitap resimleri yapmaya başladı ve Nazım Hikmet’in kitaplarındaki kapak resimlerini yaparak, kendini camiaya ressam olarak kabul ettirmeyi başardı.

Dino, birkaç ressam dostu ile beraber Latin alfabesinin dördüncü harfinden esinlenerek Türk resminde “D Grubu” olarak bilinen resim grubunu kurmuştur. Abidin Dino ve diğer tanınmış ressam arkadaşları bu grubu kurarken, Türkiye’nin dört bir yanını dolaşarak gördüklerini ve hissettiklerini resim aracılığıyla yansıtarak sanatı üst seviyeye çıkarmayı hedeflemişlerdir.

Sinema eğitimi almak için Moskova’ya gitti ve burada sinema eğitimi aldı. Ardından Londra ve Paris’te bu alanda çalışmalarda bulundu. Bu dönemde Pablo Picasso ile tanıştı ve ortak sanatsal çalışmalarda bulundular. Picasso ile birlikte seramikten heykeller yaptılar. Birbirlerinin sanat görüşünden etkilendiler. Abidin Dino hayatı ve eserleri incelendiğinde, yaşadığı dönemin izleri gerçekçi bir üslupla ele alındığı görülür.

“Türkiye’nin Kalbi Ankara” Belgeselini Çekti

Cumhuriyetin kuruluşunun 10. yılı sebebiyle “Türkiye’nin Kalbi Ankara” belgesel çekimlerinde görev aldı ve katkılarda bulundu. Bunun dışında “Madenciler” isimli filmin çekimlerinde görev aldı. Toplumcu gerçekçilik akımını ve hümanizmi savunmuştur. Irkçılığa karşı çıkmıştır. Zaman zaman eleştirel ve yönlendirici yazılar yazmıştır. Abidin Dino’nun gençliği araştırmak, üretim ve sorgulamakla geçmiştir.

1940 Yeniler Grubunu Kurdu

1939 yılında İstanbul’a dönen Abidin, Yeniler Grubunu kurdu. Liman çevresindeki balıkçıları, köylüleri, maden işçilerini resmetti. Amacı toplumsal gerçekleri yansıtmaktı. Dünyadaki realizm akımından etkilendi ve Türkiye için sosyolojik olayları yansıtarak duyarlılığı artırmayı amaçladı.

1943 Dilbilimci Güzin Hanımla Evlendi

Abidin Dino’yla siyasi düşünceleri onu birçok yere savurdu. Önce Çorum’a, sonra Adana’ya sürgüne gönderildi. Sürgün yıllarında sanat üretiminden hiç vazgeçmedi. Adana ile ilgili pek çok resim yaptı, Çukurova’yı pamuk tarlalarını ve pamuk işçilerini konu edindi.

1943’te Adana’da yazar ve dilbilimci Güzin Dikel Hanımla evlendi. Abidin Dino’nun hayatı şehirden şehre, ülkeden ülkeye bazen zorunlu olarak sürgünlerle bazen kendi isteğiyle sürekli hareket halinde ve çalkantılı geçti. Son sürgününden sonra Paris’e gitti ve 7 Aralık 1993 günü yaşamını yitirdi. Cenazesi İstanbul'a getirilerek Aşiyan Mezarlığı'daki aile mezarlığında toprağa verildi.

“Sen Mutluluğun Resmini Yapabilir misin Abidin”

Abidin Dino en ünlü tablosu şüphesiz Mutluluğun Resmi olarak bilinse de bu resmi yapan kişi Abidin Dino değil, Dianne Dengel’dir. Abidin Dino ile özdeşleşmesinin farklı birkaç nedeni vardır.

“Home sweet home”, isimli bu tabloda eski bir yatakta uyuyan altı çocuklu bir aile betimlenmiştir. Eserde aile olarak zor şartlarda bir arada olmanın mutluluğu hâkimdir ve genel olarak yoksulluk resmedilmiştir.

Bu eser Türkiye’de “Mutluluğun Resmi” olarak ünlenmiştir ve oldukça yaygın bir tanınırlığa sahiptir. Eserin DİNO ile özdeşleştirilmesi, gerçek sanatçısının hemen hemen Abidin Dino’yla aynı dönemde yaşamış olması ve aynı isimli bir şiirinin olması bu yanılgıya yol açmıştır diye düşünülebilir. Abidin Dino, aynı isimli şiirinde mutluluğun resmini yapamayacağını anlatmıştır.

Yaşamı boyunca genel olarak toplumcu gerçekçi sanat akımında eserler üretse de kübizm, sürrealizm ve soyut resimden de etkilenerek kurguladığı çalışmalar da vardır. Abidin Dino ve eserleri sadece resimlerden oluşmaz. Aynı zamanda öykü kitapları, kısa hikâyeleri, kitap kapağı çizimleri, afiş tasarımları, heykelleri de vardır.

Dino, 1979 yılında Fransız Plastik Sanatlar Birliğinin Onursal Başkanlığına seçildi, 1989'da Fransız Kültür Bakanlığının Sanat ve Edebiyat Altın Şövalye Nişanı ile ödüllendirildi.

Sanatla kalın…

Dianne Dengel / “Home sweet home”,

www.boluobjektif.com'da yer alan köşe yazarlarının yazıları kendi görüşleridir. Yazdıkları köşe yazılarından dolayı www.boluobjektif.com sorumlu tutulamaz.

Şenol SAK Diğer Yazıları